ขอเล่าย้อนกลับมาตรงที่มาแหลมใหญ่ครั้งแรก ในครั้งนั้นนักศึกษาสาขาวัฒนธรรมและการพัฒนา สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย จะได้มาบ้านคลองด่าน ต.แหลมใหญ่ จ.สมุทรสงคราม มากันเกือบทุกเอก ทั้งการแพทย์ พิพิธภัณฑ์ สังคม ยกเว้นเอกดนตรี  ยกพลมาดูวิธีชีวิตและศึกษาพื้นที่ตามประเด็นของแต่ละวิชาเอก

บ้านที่ได้ศึกษาคือบ้านของผู้ใหญ่กระดังงา บ้านแกมีอาชีพหลักคือทำน้ำตาลปิ๊บ ซึ่งเป็นน้ำตาลสดๆไม่มีการเจือปน เป็นน้ำตาลที่หอมเพราะมาจากธรรมชาติโดยแท้ ในอดีตการทำน้ำตาลที่แหลมใหญ่เป็นอาชีพที่นิยมอย่างมาก ปัจจุบันเหลือเพียงไม่กี่เจ้าเท่านั้น

รอบๆบ้านหรือตามหมู่บ้านเราจะพบต้นตาล โดยเฉพาะบ้านที่อยู่ไกล้คลอง ทั้งหมู่บ้านไม่ต่างอะไรกับสวนตาล พื้นที่ริมคลองเต็มไปด้วยป่า และสัตว์ป่าชายเลน แล้วที่หมู่บ้านนี้มีตัววัดความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่อย่าง “เหี้ย” เยอาะด้วย ตัวใหญ่ๆทั้งนั้น

จำชื่อพันธ์ของปูไม่ได้แล้ว แต่ปูที่อยูป่าชายเลนส่วนใหญ่จะเป็นปูกล้ามดาบ ซึ่งมีอยู่เกือบทุกที่ตามใต้ถุนบ้าน แต่ที่บ้านผู้ใหญ่กระดังงาจะวิเศษกว่าหน่อย เพราะที่นี่มีทุกอย่าง ปู ปลาตีน หิ่งห้อย เหี้ย ฯลฯ แล้วแต่ความสามารถในการค้นหา

เกือบสองปีก่อน อ.อ้อย (อภิญญา บัวสรวง) ได้ชวนให้ไปลงพื้นที่เพื่อเขียนงานวิจัยเชิงสารคดีที่แหลมใหญ่ แต่ไปๆมาๆได้ไปลงพื้นที่คนเดียวแบบลุยๆ แต่ดีหน่อยที่ได้พักบ้านผู้ใหญ่ นั่นคือการลงพื้นที่ครั้งแรกเราก็สำรวจทรัพยากร เส้นทาง และสถานที่สำคัญของแหลมใหญ่

แม้จะผ่านมาสองปีแต่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นช่วงนั้นมันน่าประทับใจยิ่ง หลายๆอย่างเรายังจำได้ขึ้นใจเพราะการสัมผัสแหลมใหญ่ครั้งนั้นมันเหมือนการเปิดหูเปิดตาอีกโลกหนึ่งที่ไม่ว่าจะมีแบบนี้ อาจเป็นเพราะไม่เคยได้สัมผัชีวิตป่าชายเลน และแหลมใหญ่วิเศษตรงที่ว่ามีคลองมากมายหลายสาย และยังมีคนใช้เรืออยู่จำนวนมากเพราะมันสะดวกกว่าเส้นทางถนน

ความสนุกของการลงพื้นที่วิจัยครั้งนั้นคือการได้ล่องเรือไปยังเส้นทางต่างๆของคลอง ที่สำคัญได้ล่องเรือออกไปยังทะเล เรือที่ใช้เป็น “เรืออีป๊าบ” แบบที่เห็นคุณป้าพายอยู่นั่นแหล่ะ เพียงแต่ว่าเป็นเรือติดเครื่อง การล่องเรือในครั้งนั่นไม่เหมือนการเดินทางธรรมดาๆ แต่เป็นการสัมผัสวิถีชีวิตสองข้างทางที่เต็มไปด้วยสิ่งแปลกตา ปลาตีน ปู ลิง คนพายเรือ หมู่บ้านชาวประมง ฯลฯ เดี๋ยวจะมาเล่าต่อว่าไปลงพื้นที่ครั้งนั้นมีอะไรบ้าง